Farklı Patates Çeşitleri ve Kullanım Alanları

Patates çeşitleri her ne kadar çevremizde pek farklılık göstermese de aslında gerçek dünya çok daha büyük.

Öyle ki dünya yemeklerinin vazgeçilmez malzemesi patates, mutfakta birçok çeşidiyle ve farklı tarifleriyle öne çıkar. 

Bu çeşitliliği sağlayan temel etken ise kullanılan patatesin nişasta-su dengesidir. 

Eğer birazcık kafan karıştıysa hiç endişelenme!

“Farklı Patates Çeşitleri ve Kullanım Alanları” yazısıyla birlikte en popüler 7 patates türünü keşfedeceğiz:

Beyaz Patates, Kırmızı Patates, Yukon Gold, Mor Patates, Russet Burbank, Tatlı Patates ve Fingerling (Parmak Patates)

Ayrıca bu 7 patates cinsinin hangi pişirme tekniğiyle en iyi sonucu verdiği, örnek patates tarifleri ile seni bekleyecek.

Hazırsan şu patatesleri GastroCafer ile birlikte püreleyelim. 🙂 🙂

Mumsu Patates ile Nişastalı Patatesin Farkı

Patates türlerine geçmeden önce sana en temel 2 kategoriden bahsetmek istiyorum.

Mumsu (Waxy) Patates

Mumsu patatesler, yüksek su oranlarına karşın düşük nişasta içeriğine sahiptir.

Bu nedenle kırmızı patates tarzı patates cinsleri; haşlama ve soteleme işlemlerinde şeklini korur.

Nişastalı (Mealy) Patates

Russet Burbank’a benzer, düşük su oranlarına karşın yüksek nişasta içeren patateslere nişastalı patates denir. 

Bu özellikteki patates çeşitleri; kızartmalarda, pürelerde ve fırın patateslerde tercih edilir.

1. Beyaz Patates (White Potato)

Özellikleri:

“İnce kabuklu beyaz patates” olarak da bilinen beyaz patatesin nişasta oranı orta düzeydedir. 

Kısacası ne nişastalı patates ne de mumsu patates kategorisine girer.

Beyaz patatesin en önemli özelliğiyse çok amaçlı kullanıma uygun olmasıdır.

Kullanım Alanları:

Nemli ısıda pişirme teknikleriyle (kaynatma, buharda pişirme, haşlama) veya hafif kızartmalarda kullanılabilir.

Yemek Önerileri:

Soğanlı patates salataları, buharda pişmiş patates veya tereyağlı haşlanmış patates.

2. Kırmızı Patates (Red Potato)

Özellikleri:

“Kırmızı kabuklu patates” olarak da bilinen bu patates türü, düşük nişasta içeriğine sahiptir. 

Hem mumsu (waxy) özelliği hem de yüksek nem oranı sayesinde kırmızı patates, pişirme sırasında kolayca dağılmaz.

Kullanım Alanları:

Peynirli fırın yemekleri, salatalar, garnitürler ve haşlama için uygundur.

Yemek Önerileri:

Et yemekleri eşlikçisi haşlama patates, sote kırmızı patates veya baharatlı bezelyeli fırın patatesi.

3. Yukon Gold (Altın Sarısı Patates)

Özellikleri:

Türkiye’de bu patates çeşidi, “altın sarısı patates” veya “yukon gold” ismiyle ithal olarak bulunabilir. 

Orta düzeydeki nişasta içeriği, yağlımsı ve yumuşak dokusu yukon goldu çok amaçlı patatesler arasına sokmaya yeter.

(Not: Bir Tutam Ne Kadar? yazısı şimdi yayında! 🙂

Kullanım Alanları:

Püre, kavurma, çorba ve kızartmalarda kullanılabilir.

Yukon gold, eriyip dağılan bir yapı aksine piştiğinde pürüzsüz bir doku sunar.

Yemek Önerileri:

Patates püresi, kremalı patates çorbası veya tereyağlı patates kavurma.

4. Russet Patates (Kızartmalık Patates)

Özellikleri:

Marketlerde “kızartmalık patates” olarak da bulabileceğimiz russet burbank türü oldukça nişastalıdır. 

Kalın kabuğu, bol nişastalı yapısı, uzun ve oval şekli bizlere dışı çıtır – içi yumuşak harika kızartmalar sunar.

Bunun yanında russet patatesler yüksek karbonhidrat içeriği ve doyuruculuğuyla da öne çıkar.

Kullanım Alanları:

Russet burbank; fırın yemekleri, patates püreleri ve çıtır patates kızartmaları için oldukça uygundur.

Üzerine bir de ev yapımı puding geldi mi demeyin keyfime! 🙂

Yemek Önerileri:

Bir klasik olan French fries, fırında bütün patates veya patates kroket.

5. Fingerling Patates (Parmak Patates)

Özellikleri:

“Parmak patates” veya “mini patates” olarak da karşımıza çıkan bu patates çeşidi mumsu patatesler sınıfına girer.

Fingerling patatesler; küçük uzun bir parmak şekline ve ince bir dış kabuğa sahiptir. 

Bunun yanı sıra kırmızı, sarı ve mor renkli türleri de vardır.

Parmak patateslerin en önemli özelliği ise düşük nişasta ve yüksek nem oranı sonucu bütün olarak pişmesidir.

Kullanım Alanları:

Bütün olarak fırınlanabilir veya sote edilebilir. 

Parmak patatesler genellikle kabuğu soyulmadan pişirilir.

Yemek Önerileri:

Zeytinyağlı fırın patates, et yemekleri yanında bütün sote patates veya patates salatası.

Eğlenceli Not:

Parmak patatesler nedense bana John Wick 3’ü hatırlatıyor. 🙂

İstersen 8 çarpıcı filmin yemek ögeleri üzerinden verdiği mesajları inceledim yazıma da bir göz at.

6. Mor Patates (Purple Potato)

Özellikleri:

Çevremizde pek karşılaşamadığımız mor patatesler, sınırlı üretimli pazarlarda veya özel marketlerde bulunabilir.

Nişasta içeriğinin orta düzeyde oluşu, bu patates türünü çok amaçlı kullanım grubuna dahil eder.

İlerde mosmor bir patates püresi yemek istersen sana mor patates bulma konusunda iyi şanslar dilerim.

Kullanım Alanları:

Renkli garnitürlerde, fırın yemeklerinde, kızartmalarda ve pürelerde kullanılabilir. 

Yemek Önerileri:

Mor patates püresi, renkli patates cipsi ve mor patates salatası.

7. Tatlı Patates (Sweet Potato)

Özellikleri:

Ülkemizde “tatlı patates” ismiyle pazarlanan bu tür, özellikle son yıllarda popülerliğini arttırmıştır.

Aslına bakarsanız tatlı patatesler gerçekte patates ailesine mensup değildir.

Bu cins aslında bir kök sebzedir ve portakal rengi iç kısmıyla oldukça dikkat çeker.

Ancak bu sebzeyi farklı kılan asıl özellik sahip olduğu yüksek nem, lif ve nişasta oranıdır.

Kullanım Alanları:

Tatlı patatesler için fırın yemekleri, tatlılar, çorbalar, püre ve ekmek yapımları öne çıkar.

Yemek Önerileri:

Fırında ballı-tarçınlı tatlı patates, tatlı patates çorbası veya tatlı patatesli brownie (sweet potato brownie).

Son Sözler

Toprağın derinliklerinden tabağımıza gelen tüm sebzeler aslında bizlere kültürel bir şölen sunar.

Bu kültürel şölende bizlerin en iyi eşlikçileri elbette eşsiz patates yemekleri olacaktır.

Umarım renkleriyle, dokularıyla ve tadıyla farklılaşan patates çeşitleri bu konuda sana yardımcı olur.

Öyleyse gelecek yazılarda görüşmek üzere sağlıcakla kal.

“Makarna Çeşitleri ve Sos Eşleşmeleri” ve Tereyağı ve Margarin Arasındaki Farklar ile gastronomi yolculuğuna devam etmeyi unutma! 🙂

Cafer Can Yeşilyurt

Faydalı Kaynaklar

• Potatoes 101
• FoodData Central, Potato
• Fresh U.S. Potato Reference Guide
• Tatlı Patates

• Tereyağı ve Margarin Arasındaki Farklar
• Bir Tutam Ne Kadar? Tarif Ölçülerini Anla!
• Baklagiller Nelerdir? Baklagil Çeşitleri ve Bakliyat Yemekleri