Mutfakta karşımıza tat, aroma ve lezzet kavramları oldukça sık çıkmaktadır.
Aslına bakacak olursanız bu durum hiç de şaşırtıcı değildir.
Tat, aroma ve lezzet bir bütün olarak olarak hareket eden ve de duyusal deneyimimizi belirleyen unsurlardır.
Bu nedenle çoğu zaman birbirine karıştırılan bu kelimelerin anlamlarını ve aralarındaki farkları öğrenmek son derece önemlidir.
Peki konumuza kısa bir giriş yaptığımıza göre GastroCafer “Tat, Aroma ve Lezzet Nedir? Aralarındaki Farklar” yazısında sizlere iyi okumalar diler. 🙂
Tat: Dilin Algıladığı Duyular
Tat, dilimizdeki tat alma tomurcukları (reseptörler) yoluyla algılanan bir duyudur.
Temel olarak yiyecek karakterlerini tatlı, tuzlu, ekşi, acı ve umami şeklinde sınıflandırır.
Örneğin domatesin umami tadı, limonun ekşiliği veya çikolatanın tatlılığı tat deneyimlerimizden sadece birkaçıdır.
Aroma: Burnun Algısı
Aroma, yiyeceklerdeki uçucu bileşiklerin burnumuz tarafından algılanmasıyla ortaya çıkar.
Yemek yerken oluşan retronasal koku (yemek ağızdayken buruna iletilen koku) aroma deneyimimizi belirler.
Örneğin tarçının sıcak kokusu, vanilyanın tatlımsı hissiyatı ve kimyonun karakteristik yoğunluğu aslında birer aromadır.
Önemli Not
Aroma, bir yemeğe karakter ve “imza” katar.
Bu yüzdendir ki lezzet arayışımızda tat duyusunu ve aroma algısını birbirinden ayrı düşünemeyiz.
Lezzet: Tat ve Aromanın Bütünleşmesi
Lezzet, tat ve aromanın birleşmesiyle ortaya çıkar.
Buna ek olarak dokunsal duyular da (örneğin acı biberin yakıcılığı, naneli sakızın ferahlığı) bu bütünün birer parçasıdır.
Kısacası lezzet, yemeği tüm duyularla algıladığımız bütünsel deneyimdir.
GastroCafer’den Herkese Çorba!
Gelin şimdi tek bir örnek üzerinden konuyu toparlamaya çalışalım.
Burnunuz tıkalıyken canınız sıcacık bir çorba çeker.
Tabii “Restoran Çeşitleri” yazım sayesinde size en uygun çorbacıyı kolayca bulursunuz.
Ve karşınızda dumanı tüten, altın sarısı renginde harika bir mercimek çorbası!
Hayal edin, kaşığı daldırıyor ve diliniz bir tuzluluk hissediyorsunuz.
Fakat o da ne?
Burnunuz kapalı olduğu için çorbanın üzerine serpilmiş ne kimyonun ne de tereyağında kızarmış pul biberin kokusunu alabiliyorsunuz.
Lezzet mezzet yok!
Anlayacağınız tat duyunuz tek başına devrede olmaya çalışırken baharatların sunduğu aroma kaybolduğu için mercimeğin lezzeti filan kalmamıştır.
Umuyorum ki bu son örnekle beraber “Lezzet, Aroma ve Tat Arasındaki Farklar” sizin için tamamen aydınlanmıştır.
Bir sonraki yazımda görüşmek üzere sağlıcakla kalın!
“Baharatlar Nasıl Saklanmalı?” ve “Karaköy’de Bir Gün” ile gastronomi yolculuğuna hız kesmeden devam et!
Cafer Can Yeşilyurt
Faydalı Kaynaklar